Χάρη στην αυξανομένη προσβασιμότητα σε κάμερες και εργαλεία επεξεργασίας, αλλά και την ιδιαίτερη ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς πως να χρησιμοποιούν τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, η εμφάνισή τους σε κανάλια της δημοφιλούς πλατφόρμας Youtube ήρθε σαν φυσικό επακόλουθο.
Σήμερα τα παιδιά -ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. και στο Ηνωμένο Βασίλειο- αποτελούν τους πιο διάσημους κατόχους καναλιών και το κοινό τους αποτελείται επίσης από ανήλικους ηλικίας κυρίως 8-15 ετών. Τα παιδιά προβάλουν κυρίως “αξιολογήσεις” παιχνιδιών, κάνουν απλά πειράματα φυσικής και χημείας και μαγνητοσκοπούν τον εαυτό τους καθώς παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια ή κάνουν εξωτερικές δραστηριότητες.
Στις περισσότερες περιπτώσεις τα κανάλια αυτά αποτελούν ουσιαστικά οικογενειακές επιχειρήσεις και τα παιδιά καθηγούνται από τους γονείς τους. Μερικά από αυτά έχουν γίνει τόσο δημοφιλή που οδηγούν σε κέρδη εκατομμυρίων, καταλήγουν στην τηλεόραση και αντιμετωπίζονται ως διάσημα πρόσωπα.
Σύμφωνα με τις πολιτικές χρήσης του Youtube για να συνδεθεί ο χρήστης στο YouTube, πρέπει να έχει έναν Λογαριασμό Google που πληροί τα κατώτατα όρια ηλικίας. Αν επισημανθεί ένα βίντεο και οι διαχειριστές διαπιστώσουν ότι ο χρήστης δήλωσε ψευδή ηλικία κατά τη δημιουργία του λογαριασμού, ο λογαριασμός καταργείται. Τα όρια ηλικίας ποικίλουν. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α το κατώτατο όριο ηλικίας είναι 13 ετών, στην Ισπανία 14 και στην Ολλανδία 16. Για την Ελλάδα το όριο είναι τα 13 έτη και άνω.
Η πλατφόρμα ορίζει ένα συγκεκριμένο και σχετικά ευρύ πλαίσιο προστασίας των ανηλίκων. Αν ο γονέας διαπιστώσει την ύπαρξη ακατάλληλου περιεχόμενου ή ανακαλύψει ότι η εικόνα ή τα προσωπικά στοιχεία του ανηλίκου έχουν χρησιμοποιηθεί με οποιοδήποτε τρόπο για την παραγωγή περιεχομένου βίντεο ή φωτογραφίας χωρίς τη συναίνεση του κηδεμόνα, τότε μπορεί να υποβάλλει καταγγελία καθώς και να ενημερώσει τους διαχειριστές για το δυνητικά ακατάλληλο περιεχόμενο.
Ο όρος “δυνητικά” σημαίνει φυσικά ότι οι διαχειριστές της πλατφόρμας θα κρίνουν τελικά αν το περιεχόμενο είναι όντως ακατάλληλο και όχι ο γονέας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει βέβαια στη διατήρηση περιεχομένου που μπορούν ενδεχομένως να θεωρούνται πράγματι επιβλαβή για έναν ανήλικο. Λύση στο πρόβλημα αυτό μπορεί να δώσει η “λειτουργία περιορισμένης πρόσβασης” που παρέχει η πλατφόρμα ώστε ο γονέας να ελέγχει τα κανάλια που εμφανίζονται στο ανήλικο.
Αν κάποιος παρενοχλεί ένα έφηβο παιδί στο YouTube, και φυσικά αυτό γίνει αντιληπτό από τον γονέα τότε υπάρχει και πάλι η δυνατότητα υποβολής αναφοράς ώστε να “μπλοκαριστεί” ο συγκεκριμένος χρήστης ή κανάλι.
Να σημειωθεί φυσικά ότι το πλαίσιο προστασίας του YouTube λειτουργεί μόνο “συνδυαστικά” με την πρωτοβουλία των κηδεμόνων αλλά και των ανηλίκων. Ικανοποιητική προστασία παρέχεται μόνο κατόπιν αναφοράς και η διαχείριση δεν ελέγχει πάντα το περιεχόμενο που “ανεβαίνει”.
Η μεταφόρτωση, ο σχολιασμός ή η συμμετοχή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα που προσδίδει σεξουαλικό χαρακτήρα σε ανηλίκους έχει ως άμεση συνέπεια τον τερματισμό του λογαριασμού. Σε περίπτωση που κάποιο βίντεο περιλαμβάνει εικόνες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, οι διαχειριστές το αναφέρουν για τη διερεύνηση της υπόθεσης στον οργανισμό NCMEC (National Center for Missing and Exploited Children), που εδρεύει στις ΗΠΑ, το οποίο συνεργάζεται με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε όλο τον κόσμο
Οι όροι χρήσης στην πλατφόρμα καθιστούν σαφές ότι ορισμένα βίντεο δεν παραβαίνουν τις πολιτικές της, αλλά ενδέχεται να μην είναι κατάλληλα για κάθε κοινό. Σε αυτέ τις περιπτώσεις, οι ανήλικοι ή οι μη συνδεδεμένοι χρήστες ενδέχεται να μην μπορούν να προβάλουν το συγκεκριμένο περιεχόμενο, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια που έχουν εκ των προτέρων τεθεί στην πολιτική χρήσης της πλατφόρμας όπως άσεμνη γλώσσα, βία και δυσάρεστες εικόνες, γυμνό και σεξουαλικά προκλητικό περιεχόμενο, αναπαράσταση επιβλαβών ή επικίνδυνων δραστηριοτήτων
Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποκλεισμού βίντεο λόγω αναπαράστασης επιβλαβών δραστηριοτήτων αποτελεί το βίντεο με ένα δημοφιλές παιδικό “cartoon” την Peppa Pig που φαινόταν να πίνει χλωρίνη. Επιβλαβές θεωρήθηκε και το βίντεο με τον ίδιο χαρακτήρα να υπομένει ιδιαίτερα βίαιη μεταχείριση στον οδοντίατρο.
Άλλη μια περίπτωση στην οποία αντέδρασαν ιδιαίτερα οι χρήστες αλλά και το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό, ήταν το κανάλι Toy Freaks. Το συγκεκριμένο κανάλι αποτελεί μέρος του δικτύου παιδικών καναλιών της πλατφόρμας και μετά από πολλαπλές αναφορές και καταγγελίες του κοινού για τον τρόπο που η πλατφόρμα διαχειρίζεται και προβάλλει επιβλαβή για ανηλίκους βίντεο, το YouTube απαγόρευσε τη λειτουργία του Toy Freaks, που μετρούσε 8.5 εκατομμύρια συνδρομητές που πολλάκις κατηγορήθηκε για τα κακοήθη βίντεο με σκηνές δυνητικά θεωρούμενες επικίνδυνες για ανηλίκους,
Το κανάλι διαχειριζόταν ένας πατέρας που προέβαλε εκείνον και τις δύο κόρες του σε δραστηριότητες που θεωρούνταν επιβλαβείς για την σωματική και ψυχική κατάσταση των παιδιών του αλλά και στοιχεία που οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι ο πατέρας ουσιαστικά εκμεταλλευόταν οικονομικά τις παιδικές ανησυχίες και ψυχολογικές μεταπτώσεις των παιδιών του.
Το παραπάνω περιστατικό φυσικά φέρνει στο προσκήνιο και πάλι τον διάλογο που έχει ανοίξει εδώ και αρκετά έτη σχετικά με τα όρια μεταξύ αβλαβούς και αθώας προβολής ανηλίκων στο YouTube στις καθημερινές τους στιγμές από τους ίδιους τους γονείς τους, στα πλαίσια της ελευθερίας της έκφρασης και της εκμετάλλευσης της παιδικής ηλικίας για σκοπούς διαφημιστικούς και κερδοσκοπικούς.
Έτσι, το 2017 υπήρξε χρονιά ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας του YouTube για τους ανήλικους, με την υιοθέτηση μιας νέας στρατηγικής που θα στοχεύει περισσότερο στο “φιλτράρισμα” του περιεχομένου των παιδικών του καναλιών αλλά και στην αφαίρεση διαφημίσεων από περιεχόμενο που χρησιμοποιεί προσφιλείς χαρακτήρες στα παιδιά για να προβάλλει περιεχόμενο άσεμνο, βίαιο και επιβλαβές για την παιδική ψυχολογία.
Της Σοφίας Γεωργιάδη / LAWSPOT
